تعریف کلی کاشی و سرامیک

کاشی و سرامیک از جمله رایج‌ترین مصالح ساختمانی برای پوشش کف، دیوار و نمای خارجی ساختمان‌ها به‌شمار می‌روند. این محصولات، از خاک رس و سایر مواد معدنی شکل می‌گیرند و پس از گذراندن فرایند پخت در دمای بالا، سخت و مقاوم می‌شوند. کاشی‌ها بر اساس مواد اولیه و پروسه تولید می‌توانند ویژگی‌های ظاهری و فنی متفاوتی داشته باشند؛ برای مثال برخی مقاومت بهتری در مقابل رطوبت دارند و برخی نیز با طرح‌ها و نقش‌های متنوع، در دکوراسیون داخلی و خارجی جلوه‌ای جذاب ایجاد می‌کنند.

اجزای اصلی کاشی و سرامیک

بدنه (Biscuit or Body)

بدنه کاشی بخش خام و اصلی آن است که از خاک رس و افزودنی‌های مختلف تهیه می‌گردد. پس از فرم‌دهی و پرس، بدنه در دمای خاصی پخته می‌شود که باعث استحکام نسبی آن می‌گردد. رنگ بدنه بسته به نوع رس و فرمولاسیون بدنه می‌تواند سفید، کرم، سرخ و… باشد.

لعاب (Glaze)

لعاب لایه‌ای شیشه‌ای و نازک است که روی بدنه کاشی اعمال می‌شود. این لایه در مرحله دوم پخت ذوب و روی بدنه ثابت می‌شود. لعاب علاوه بر زیبایی و تنوع رنگ، به کاشی خاصیت ضدآب بودن هم می‌بخشد. از طریق لعاب می‌توان کیفیت ظاهری و کارایی کاشی را بهبود بخشید و آن را در برابر سایش، خراش و لکه مقاوم‌تر کرد.

انواع لعاب در کاشی و سرامیک

لعاب مات

لعاب مات، همان‌طور که از نامش پیداست، ظاهری غیر براق دارد و سطح صیقلی ایجاد نمی‌کند. این نوع لعاب معمولاً در کاشی‌های کف و فضاهایی که نیاز به سطحی بدون لغزندگی دارند، استفاده می‌شود. لعاب مات لکه‌ها و گردوغبار را کمتر نشان می‌دهد و نگهداری آن نسبتاً آسان‌تر است.

لعاب براق

لعاب براق نور را بازتاب می‌دهد و جلوه‌ای درخشان بر سطح کاشی ایجاد می‌کند. این دسته از کاشی‌های لعاب‌دار می‌تواند فضای داخلی را روشن‌تر و بازتر نشان دهد. اما به دلیل سطح صیقلی بالا، ممکن است برای مکان‌هایی مانند حمام یا آشپزخانه که رطوبت زیاد است، کمی‌ لغزنده باشد. علاوه بر این، لکه‌ها و ذرات گردوغبار روی سطوح براق سریع‌تر دیده می‌شوند.

لعاب نیمه‌براق و نیمه‌مات

این لعاب‌ها بین دو حالت مات و براق قرار می‌گیرند؛ یعنی درخشش کمتری نسبت به لعاب‌های براق دارند و در عین‌حال از لعاب مات براق‌تر هستند. این نوع لعاب‌ها تعادلی بین زیبایی و امنیت (لغزندگی کمتر) ایجاد می‌کنند و برای استفاده در فضاهای پر رفت و آمد مناسب‌اند.

درجه‌بندی کاشی و سرامیک

کارخانه‌های تولیدی جهت طبقه‌بندی محصول از نظر کیفیت، کاشی‌ها را درجه‌بندی می‌کنند. معمولاً درجات 1، 2 و 3 توسط سازندگان مشخص می‌شود. درجه یک بهترین کیفیت را دارد و مشکلات ظاهری و فنی در آن حداقل است. هرچه درجه کاشی بالاتر باشد، میزان نقص و عیب در سطح و بدنه آن بیشتر خواهد شد. بنابراین هنگام خرید کاشی باید به درجه‌بندی آن دقت کرد؛ چرا که از این طریق می‌توان کاشی مرغوب با طول عمر بالاتر را انتخاب نمود.

 

اصطلاحات تخصصی مرتبط با کاشی و سرامیک

جذب آب کاشی (Water Absorption)

جذب آب کاشی میزان گرایش بدنه کاشی به جذب رطوبت را نشان می‌دهد. کاشی‌هایی که جذب آب کمتری دارند، مخصوص فضاهای مرطوب یا محیط‌های بیرونی هستند. در مقابل، کاشی‌های با تخلخل بالا مناسب دیوارهای داخلی یا قسمت‌های خشک ساختمان‌اند. معمولاً کاشی‌های پرسلانی و گرانیتی کمترین درصد جذب آب را دارند.

پرسلان (Porcelain)

پرسلان نوعی سرامیک پیشرفته با تراکم بالاست که از خاک‌های مرغوب (رس و کانی‌های تصفیه‌شده) ساخته می‌شود. این محصولات در دمای بالاتری پخته می‌شوند و جذب آب بسیار اندک و مقاومت فشاری و خمشی بالایی دارند. از کاشی‌های پرسلانی معمولاً برای فضاهای پرتردد، محیط‌های تجاری و نمای بیرونی ساختمان استفاده می‌شود.

کاشی فول‌بادی (Full Body)

کاشی فول‌بادی اصطلاحاً به کاشی‌هایی گفته می‌شود که دارای بدنه‌ای یکدست از نظر رنگ و طرح هستند. در این کاشی‌ها، در صورت ایجاد خراش یا سایش، طرح موجود در بخش رویی ادامه داشته و تغییر رنگ قابل‌مشاهده نخواهد بود. این ویژگی باعث می‌شود کاشی فول‌بادی گزینه‌ای مناسب برای مکان‌های پرترافیک مثل مراکز خرید یا راهروهای ورودی باشد.

رکتیفاید (Rectified)

کاشی رکتیفاید یعنی کاشی‌هایی که پس از پخت نهایی، لبه‌های آن‌ها با دستگاه دقیق برش داده می‌شود. در نتیجه همه قطعات کاشی ابعاد و زوایای دقیقاً یکسان خواهند داشت و امکان نصب آن‌ها با بندکشی بسیار کم (بندکشی مینیاتوری) وجود دارد. این کار نمای ظاهری یکدست‌تر و مدرن‌تر ایجاد می‌کند.

مقاومت سایشی یا PEI

مقاومت سایشی با واحد PEI مخفف Porcelain Enamel Institute شناخته می‌شود. این شاخص بیانگر میزان مقاومت سطح کاشی در برابر خراش و سایش است. هرچه میزان PEI بیشتر باشد، کاشی برای محیط‌های پررفت‌وآمد مناسب‌تر است (مثلاً PEI 4 یا 5 مناسب فضاهای تجاری شلوغ هستند).

مقاومت خمشی (Bending Strength)

مکانیک خمشی، معیاری برای سنجش استحکام کاشی در مقابل شکستن یا ترک‌خوردگی تحت فشار و وزن است. این شاخص هرچه بالاتر باشد، کاشی مقاوم‌تر خواهد بود و در اثر ضربه یا فشار، دیرتر می‌شکند.

نکات مهم در انتخاب و خرید کاشی و سرامیک

• هدف مورد استفاده: ابتدا مشخص کنید کاشی را برای کدام بخش از خانه یا ساختمان نیاز دارید. کاشی‌های کف، کاشی‌های دیوار، کاشی سرویس بهداشتی و… هر یک ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند.
• شرایط اقلیمی: در نواحی مرطوب یا سردسیر، کاشی‌هایی با مقاومت بالا در مقابل یخ‌زدگی و جذب آب کم بهتر عمل می‌کنند.
• استحکام: در فضاهای پرتردد مانند کف آشپزخانه یا لابی ساختمان، سرامیک‌های پرسلانی با مقاومت سایشی بالا انتخاب بهتری هستند.
• اندازه و ابعاد: کاشی‌های بزرگ برای فضاهای وسیع مناسب‌اند و فضا را بزرگ‌تر نشان می‌دهند. در حالی‌که کاشی‌های کوچک برای دیوارهای آشپزخانه یا سرویس بهداشتی پرکاربرد هستند.
• رنگ و طرح: هنگام انتخاب رنگ و طرح کاشی، به سبک دکوراسیون داخلی توجه کنید. رنگ‌های روشن و سبک مینیمال فضاهای کوچک را بازتر نشان می‌دهند. از سوی دیگر، طرح‌های سنتی یا کاشی‌های دست‌ساز می‌توانند جذابیت منحصربه‌فردی ایجاد کنند.
• لعاب و روکش: اگر به نگهداری راحت اهمیت می‌دهید، لعاب مات یا نیمه‌براق را انتخاب کنید. اما اگر تمایل دارید نمایی درخشان در کف یا دیوار داشته باشید، لعاب براق جلوه خاصی ایجاد می‌کند.

نتیجه‌گیری

آشنایی با انواع کاشی و سرامیک و همچنین اصطلاحات تخصصی این حوزه، گامی مهم در انتخاب صحیح و اصولی به‌شمار می‌رود. شناخت تفاوت کاشی و سرامیک، اطلاع از درجه‌بندی کیفیت، نوع لعاب، قابلیت جذب آب، و در نهایت در نظر گرفتن نیازهای محیطی و سلیقه شخصی، همگی در دستیابی به یک انتخاب مناسب نقش بسزایی دارند. با تسلط بر مفاهیم فنی و ویژگی‌های ظاهری، می‌توان محصولی متناسب با بودجه، شرایط آب‌وهوایی و سلیقه شخصی برگزید؛ محصولی که سال‌ها دوام بیاورد و به زیبایی فضای شما بیفزاید.

امیدواریم این مقاله توانسته باشد دید شما را نسبت به برخی مفاهیم تخصصی روشن کند و در خریدی آگاهانه‌تر یاری‌رسان باشد. اگر پرسشی تخصصی درباره کاشی و سرامیک دارید یا تجربه شخصی در این زمینه داشته‌اید، خوشحال می‌شویم آن را در بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.